20 Νοεμβριου 2017
Η πολυκατοικία Ellinicon 3 μέσα από τη σχεδιαστική της πραγμάτευση, θέτει πολλαπλές χρονικότητες στο εδώ και το τώρα, καλλιεργώντας ταυτόχρονα προσδοκίες για ένα ευοίωνο μέλλον. Ανάμεσα στην εικαστική καταγραφή της ιστορικής μνήμης της περιοχής και στις φιλικές προς το περιβάλλον κατασκευαστικές πρακτικές, ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός στο Ellinicon 3 συνδέει το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον.
Η AXIACON εδώ και 25 χρόνια ερευνά και εξελίσσει τα υλικά, τα μέσα και τους τρόπους για μια βιοκλιματική αρχιτεκτονική, η οποία καθίσταται ιδιαιτέρως εξωστρεφής στην περίπτωση του Ellinicon 3. Η πολυετής εμπειρία της ΑXIACON έχει οδηγήσει έως σήμερα στην αναγνώριση της δημόσιας διάστασης ενός ιδιωτικού κτηρίου, τόσο ως προς τις περιβαλλοντικές του επιπτώσεις όσο και ως προς την παρεμβατική του δράση επί του τοπίου αλλά και της συλλογικής μνήμης.
Η αρχιτεκτονική προσέγγιση του Θανάση Χοχλιδάκη, αν και εκφράζεται σχεδιαστικά μέσα από τη λιτότητα και την αφαιρετική γεωμετρία, καταφέρνει να δώσει λύσεις σε ένα πλήθος θεμάτων διαρρύθμισης και λειτουργίας, χωρίς να υποβιβάζει το ευ ζην. Έτσι η βέλτιστη ενεργειακή συμπεριφορά του κτηρίου, συνδυάζεται εδώ με τη θέα προς τη θάλασσα αλλά και την ιδιωτικότητα που παρέχεται στους κατοίκους μέσα από τη διαρρύθμιση των επιμέρους χώρων.
Ο Θανάσης Χοχλιδάκης αντιμετωπίζει τον περιβάλλοντα χώρο του κτηρίου, όχι μόνο ως τοπίο μέσα στο οποίο πρέπει σχεδιαστικά να ενταχθεί το νέο οικοδόμημα, ούτε μονάχα ως πολεοδομικό ιστό όπου αρμονικά θα εντάξει το κτίσμα. Αποδίδει στον τόπο τις κοινωνικές του σημασίες και αυτό τον οδηγεί να εξετάσει τα πολλαπλά νοήματα που αυτός φέρει. Μνήμες, αναμνήσεις, αισθήσεις και συναισθήματα διαπλέκονται μέσα στις ζωές των κτηρίων αλλά και των τόπων που τα περιβάλλουν.
Τι ρόλο παίζει ένα νεόδμητο κτήριο στο πως οι άνθρωποι θυμούνται ένα τόπο;
Με αφετηρία αυτόν τον προβληματισμό ο Θανάσης Χοχλιδάκης προσκαλεί την εικαστικό Φωτεινή Γουσέτη να συμπράξει μαζί του στο Ellinicon 3. Η εικαστική επέμβαση στο κτήριο προέκυψε μέσα από καλλιτεχνική έρευνα που διεξήγε η Φ. Γουσέτη στην περιοχή του Ελληνικού και αποσκοπεί στη διατήρηση και ανάδειξη της μνήμης του τόπου και των ανθρώπων του.
Η περιοχή του Ελληνικού εποικήθηκε μαζικά από τους Μικρασιάτες πρόσφυγες μετά τα γεγονότα του 1922. Ένα χρόνο αργότερα υποδέχτηκε τους ανταλλαχθέντες της Συνθήκης της Λωζάνης.
Η μνήμη των προσφύγων κινδυνεύει σήμερα να αφανιστεί από τις μεταβολές στην χρήση του τόπου. Τη λήθη αυτή φιλοδοξεί να αποτρέψει η εικαστική παρέμβαση στο Ελληνικό 3. Το site-specific έργο της Φ. Γουσέτη ξόβεργες* παίρνει ως σημείο αφετηρίας μια συζήτηση που η εικαστικός είχε με τον Μάνο Μάρκογλου· κάτοικο της περιοχής, του οποίου οι αφηγήσεις συμπυκνώνουν τον ένα αιώνα κοινωνικής βιογραφίας του τόπου. Για τον Μάνο Μάρκογλου το φυσικό περιβάλλον είχε μια κοινωνική διάσταση, όπως φαίνεται μέσα από την περιγραφή του για την -δημοφιλή παλιότερα- συνήθεια των αγοριών να στήνουν ξόβεργες στα σχίνα για να αιχμαλωτίσουν καρδερίνες, εκεί που σήμερα στέκεται το Ελληνικό 3. Σήμερα στο Ελληνικό καρδερίνες συναντώνται μόνο σε κλουβιά και τα σχίνα σπανίζουν.
Το έργο ξόβεργες είναι μια εγκατάσταση, η οποία αναπτύσσεται αφηγηματικά σε τρία μέρη: ένα εγχάρακτο κείμενο στην είσοδο συνοδεύεται από μία σύνθεση πουλιών στην περίφραξη του κτηρίου, μια τοιχογραφία στην είσοδο του κτηρίου και τέλος μια εγκατάσταση ενός σμήνους καρδερίνων στις κινητές περσίδες της πρόσοψης του Ελληνικού 3.
Το σύνολο της σύνθεσης στην πρόσοψη του κτηρίου παραπέμπει στην οιωνοσκοπία και προσκαλεί έναν καλό οιωνό. Στην αρχαία ελληνική θρησκεία δεν υπήρχε ιερό βιβλίο. Η αποκάλυψη του «θείου» γινόταν συνήθως μέσα από τις προφητείες. Η οιωνοσκοπία ήταν ένας από τους τρόπους πρόβλεψης του μέλλοντος και αποκάλυψης του «θείου» και οι ρίζες του εντοπίζονται σε παλαιότερες θρησκείες. Για τις ανάγκες της προφητείας ο μάντης καθόταν σε μία συγκεκριμένη θέση και παρατηρούσε την εμφάνιση των πουλιών. Η πορεία τους στον αέρα αλλά και το πλήθος τους ερμηνεύονταν για να δώσουν στοιχεία για τα μελλούμενα. Καλό σημάδι θεωρούταν η εμφάνιση σμήνους πουλιών με κατεύθυνση από δεξιά προς τα αριστερά.
Η in situ εικαστική σύνθεση, δεν παρεμβαίνει στον ενιαίο σχεδιασμό του κτηρίου αλλά συνομιλεί με αυτόν, αναδεικνύοντας τον διττό σκοπό της κατασκευής, η οποία επιδιώκει αφενός την καλύτερη ποιότητα ζωής των κατοίκων και αφετέρου την αρμονική ένταξη αυτού στο περιβάλλον. Ταυτόχρονα βασικός παράγοντας αλλά και πρόκληση στον εικαστικό σχεδιασμό αποτέλεσε η αυτονομία του έργου σε σχέση με τις αισθητικές προτιμήσεις των κατοίκων του Ελληνικού 3.
* παγίδα για πουλιά, που αποτελείται από ένα ένα μικρό κλαδί ή βέργα αλειμμένο με κολλητική ουσία.